گیربکس یا جعبه‌دنده یکی از اساسی‌ترین قسمت‌های سیستم انتقال قدرت خودرو به حساب می‌آيد. وجود قطعات مکانیکی بسیار زیاد در این قسمت موجب شده تا با کوچک‌ترین بی‌دقتی، گیربکس دچار آسیب‌دیدگی شدید شده و صدای گیربکس تغییر پیدا کند. در حالت عادی، صدای گیربکس نباید شنیده شود و تمامی قطعات این بخش باید به خوبی در کنار هم کار کنند.
علت صدای بد گیربکس می‌تواند به موارد مختلفی مرتبط باشد و خبر از خرابی گیربکس دهد. برای مثال صدای خر خر گیربکس یکی از رایج‌ترین موارد مربوط به خرابی اینترلاک خودرو است. با ما در مقاله آشنایی با انواع صدای گیربکس همراه باشید تا در این مورد اطلاعات بیشتری را به شما ارائه دهیم. همچنین اگر به دنبال خرید گیربکس بنز و گیربکس بی ام و هستید، می توانید از طریق همین فروشگاه لوازم یدکی برای خرید گیربکس باکیفیت با ضمانت اصلالت ، اقدام کنید.
گیربکس چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
گیربکس (gearbox) یا جعبه دنده را می‌توان مهم‌ترین بخش سیستم قدرت در یک خودرو دانست. همان‌طور که از نام این قطعه مشخص است، گیربکس از چندین دنده متفاوت تشکیل شده که وظیفه اصلی آنها انتقال قدرت تولید شده توسط موتور به چرخ‌ها است.
به علت پنهان بودن کلی سیستم جعبه دنده معمولاً نمی‌توان در هر بازدید فنی آن را بررسی کرد، بنابراین، تنها روش اصلی شناخت خراب بودن گیربکس، توجه به صداهای غیرمعمول این قسمت از اتومبیل است. تشخیص صدای بد گیربکس که حالتی غیرعادی به خود گرفته می‌تواند بهترین راه برای جلوگیری از تعویض کل سیستم جعبه دنده باشد.
هرچه گیربکس یک اتومبیل گشتاور و قدرت بیشتری تولید کند، گیربکس موجود در آن باید پیشرفته‌تر باشد. امروزه گیربکس‌ها با توجه به نیاز هر مدل از خودروها در انواع مختلفی تولید می‌گردند.
در ادامه متن صدای گیربکس، به بررسی صداهای مختلفی می‌پردازیم که نشان‌دهنده خرابی سیستم گیربکس شما هستند.
صدای گیربکس در حالت خلاص
نویز در حالت خلاص اولین علامت هشدار دهنده در گیربکس است. هرچه زودتر علت این نویز پیدا شود قطعات کمتری تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و هرگونه تعمیر هزینه کمتری خواهد داشت.
سایش یاتاقان، چرخ دنده و شفت شایع‌ترین دلایل ایجاد صدا هستند. این موارد در ابتدا جزئی به نظر می‌رسند اما به تدریج بزرگ‌تر می‌شوند و با رشد آنها نویز گیربکس در حالت خلاص چندین برابر خواهد شد.
صدای زوزه گیربکس
ناله‌ای که نسبتاً ناگهانی ظاهر شده و در مدت زمان کوتاهی بسیار بلند می‌شود می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به دندانه‌های چرخ دنده یا هاب یاتاقان باشد.
محتمل‌ترین منبع این آسیب کمبود روغن‌کاری است. اگر لایه روغن روی دندانه‌های چرخ دنده بیش از حد نازک شود، دندان‌ها روی یکدیگر حرکت می‌کنند و متعاقباً سطح صاف روی هر دندان از بین خواهد رفت. همین امر باعث می‌شود که آنها به شدت ساییده شوند. حتی اگر روغن برای کمک به روانکاری گیربکس دوباره پر شود، چرخ دنده‌های آسیب دیده هرگز بهبود نمی‌یابند.
سایر دلیل‌های رایج برای صدای زوزه گیربکس، خوردگی و سایش است. مایع موجود در روغن گیربکس می‌تواند به سطح فولادی هر چرخ دنده حمله کند و در نهایت منجر به سوراخ شدن و سایش غیرعادی آن گردد.
تعویض مکرر روغن یک روش بسیار خوب برای جلوگیری از خوردگی است. ساییدگی دندانه‌های چرخ دنده امری اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌آید اما با این حال، اطمینان از میزان صحیح روغن روان کننده تمیز و مناسب در درون گیربکس می‌تواند میزان سایش سطوح فلزی را تا حد زیادی کاهش دهد. در ادامه بحث صدای گیربکس به صدای غرغرکردن این قطعه خواهیم پرداخت.
غرغر کردن شدید
صدای غرغر یا خروش کم هنگامی که موتور در حال کار است، معمولاً نشانه خرابی قطعه غلتشی (که به عنوان توپ یا غلتک نیز شناخته می‌شود) خواهد بود. به طور کلی هر چه مواد خارجی در روغن بیشتر باشد، یاتاقان سریع‌تر سایش خواهد یافت.
یکی از وظایف اساسی یاتاقان‌ها در گیربکس، حفظ فاصله صحیح بین جفت دنده است. اگر یاتاقان‌ها شروع به سایش و شل شدن کنند، چرخ دنده به طور نامناسب خورده خواهد شد و در اثر تماس با دندانه‌های گیربکس آسیب می‌بینند.
اگر بلبرینگ نیز دچار سایش شود، نتایج به همان اندازه خطرناک خواهد بود. قطعات کوچک فولاد از یاتاقان شکسته از طریق گیربکس عبور خواهند کرد و می‌توانند بین دندانه‌های سیستم گیربکس گیر کنند. در نهایت، این روند می‌تواند دندانه‌های گیربکس را شکسته و تمام قطعات جعبه‌دنده آسیب جدی برساند. اگر یکی از یاتاقان‌ها مسدود شود، جعبه انتقال نیز به طور کامل خراب خواهد شد.
وزوز و خش خش | صدای گیربکس
اگر شیفتر دنده در حین حرکت خودرو صدای وزوز ایجاد می‌کند (به ویژه هنگامی که خودرو در حال شتاب گرفتن یا کاهش سرعت است) دلیل آن را می‌توان با خراب شدن یکی از پیچ‌های موجود در گیربکس مرتبط دانست.
علل دیگر این صداهای با فرکانس بالا عبارت‌اند از:
- خم شدن چنگال دنده
- خراب شدن میله دنده یا اینترلاک
- فشار بیش از حد به موتور
در سال‌های اخیر و با پیشرفت قدرت موتور خودروها، بسیاری از رانندگان ناشی فشار بیش از حدی به موتور وارد می‌کنند. اگرچه قدرت کلی تمامی خودروهای جدید افزایش یافته است، اما این بدان معنی نخواهد بود که می‌توان از یک خودرو سواری به اندازه یک خودرو باربری کار کشید.
بحث بعدی ما در موضوع صدای گیربکس، صدای کوبیده شدن دو فلز در گیربکس است.
صدای کوبیده شدن دو فلز
صدای کوبیده شدن دو فلز در هنگام تعویض دنده خودرو معمولاً نشان دهنده شکستگی یا شل بودن پایه موتور است.
این صدا معمولاً هنگامی که پای خود را از روی پدال کلاچ برمی‌دارید افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. از طرف دیگر، اگر گیربکس عقب در یک خودروی دیفرانسیل عقب خراب باشد، صدا در هنگامی ایجاد خواهد شد که می‌خواهید پای خود را بر روی کلاچ بگذارید (زیرا محور گیربکس بالا می‌آید و به پایین باز می‌گردد).
یکی دیگر از نشانه‌های مکرر خرابی پایه موتور، صدای عجیب کلاچ است. برخلاف تصور رایج، صدای کلاچ تقریباً هرگز توسط دیسک کلاچ یا فلایویل ایجاد نمی‌شود. این صدا معمولاً نتیجه حرکت بیش از پایه‌های موتور ایجاد می‌گردد (علت اصلی این حرکت بیش از حد فرسودگی این قطعات است).
صدای خرد شدن
رایج‌ترین موردی که تعمیرکاران با آن در زمینه صدای گیربکس رو به رو می‌شوند، شنیده شدن صدای خرد شدن هنگام تعویض دنده است. این صدا را می‌توان حتی هنگام تعویض دنده‌های پایین نیز حس کرد.
این صدا به حتی گوش‌خراش خواهد بود که بسیاری از رانندگان با ترس شدیدی رو به رو خواهند شد. کلاچ شل را می‌توان مهم‌ترین برای ایجاد چنین مشکلی دانست. کلاچی که در هنگام فشرده شدن نتواند دیسک را از بخش فلایویل جدا کند، یک کلاچ شل است. این شل بودن باعث خواهد شد راننده به هیچ وجه نتواند دنده را تعویض کند.
خبر خوب این است که معمولاً تعمیر این مشکل (نسبت به سایر مشکلات گیربکس) هزینه چندانی را به همراه نخواهد داشت. نشت روغن گیربکس نیز می‌تواند منجر به ایجاد صدای خرد شدن گیربکس شود. روغن گیربکس اساسی‌ترین نقش را در زمینه نگهداری از این سیستم خودرو ایفا می‌کند.
عدم روغن‌کاری مناسب، وجود آلودگی در سطح روغن گیربکس و کم بودن روغن از مهم‌ترین دلایل ایجاد صدای گیربکس هستند. توصیه ما این است که همواره از بهترین مارک‌های مخصوص روغن گیربکس استفاده کنید تا در آینده از پرداخت هزینه‌های گزاف برای تعویض سیستم گیربکس خودرو در امان بمانید.
راه‌های نگهداری صحیح از گیربکس
گیربکس قطعه‌ای نیست که یک تعمیرکار و یا بازرس فنی دسترسی راحتی به آن داشته باشد. همین امر باعث می‌گردد تا اصلی‌ترین روش برای جلوگیری کردن از خرابی گیربکس را بتوان نگهداری صحیح از آن دانست.
گیربکس‌ها باید به طور منظم روغن‌کاری شوند، هر چه روغن به کار رفته باکیفیت‌تر باشد، قاعدتاً طول عمر تمامی قطعات جعبه دنده شما نیز افزایش خواهد یافت.
نشت روغن یکی از مهم‌ترین علل خرابی گیربکس است. روغن مهم‌ترین وظیفه را در جابه‌جایی قطعات کلی گیربکس ایفا می‌کند و به همین دلیل باید حتی کوچک‌ترین نشت روغن گیربکس نیز جدی گرفته شود.
محیط کار گیربکس باید تمیز و بدون گرد و خاک باشد. حداقل هر سال یک بار نسبت به تمیز کردن کلی سیستم گیربکس خودرو اقدام نمایید تا در آینده صدای گیربکس عجیبی را نشنوید! ورود آلاینده‌هایی مانند گرد و غبار می‌تواند به کلیت عملکرد سیستم گیربکس فشار وارد کرده و در نتیجه موجب خرابی آن گردد.
فشار زیادی به خودرو وارد نکنید. هر خودرویی برای یک کاربرد خاص طراحی شده است. نمی‌توانید از یک خودرو سواری به اندازه یک خودرو باربری انتظار جابه‌جایی مواد مختلف را داشته باشید. افزودن وزن بیش از به خودرو موجب فشار بسیار شدید به سیستم گیربکس خودرو خواهد شد.
همین فشار زیاد موجب خوردگی فلزهای درون سیستم گیربکس شده و در نتیجه حتی پس از طی نمودن مسافت‌های بسیار کوتاه، سیستم جعبه دنده به کلی خراب می‌گردد. روغن گیربکس باید طی فواصل معین و توسط یک تعمیرکار مجرب تعویض شود. تعویض صحیح روغن باعث خواهد شد تا احتمال خوردگی و در نتیجه خرابی گیربکس به شدت پایین بیاید.
به پایان متن آشنایی با صدای گیربکس رسیدیم، همان‌طور که مشاهده نمودید گیربکس از اساسی‌ترین بخش‌های یک خودرو به شمار می‌آید و بنابراین باید با دقت بسیار زیادی به نگهداری از آن اقدام کرد.
پخش شدن صداهای عجیب از سیستم گیربکس معمولاً نشان‌دهنده مشکلات جدی در این بخش از اتومبیل شما است. اگر با چنین صداهایی رو به رو شدید، در سریع‌ترین زمین ممکن به یک تعمیرکار مجرب مراجعه نمایید.
خوشبختانه اگر تعمیر این بخش بلافاصله پس از پخش صداهای عجیب آغاز شود، رفع صدای گیربکس هزینه چندانی به همراه نخواهد داشت، اما اگر این امر به تعویق بیفتد قطعاً با هزینه‌های سنگینی رو به رو خواهید بود؛ بنابراین سعی کنید در اسرع وقت نسبت به بررسی و تعمیر سیستم جعبه دنده خود اقدام نمایید.
